Veiðar

Um áramótin gerði samstæða FISK Seafood út fimm togara, eitt línuskip og tvo dragnótarbáta. 

Arnar HU-1 er smíðaður í Langsten Slip árið 1986 og er á sjófrystingu. Áhöfn skipsins samanstendur af 54 einstaklingum sem skipta róðrum á milli sín. Yfirleitt rær hvor áhöfn í 25-35 daga í senn og tekur svo sambærilega langt frí. Skipstjórar eru Guðmundur Henrý Stefánsson og Guðjón Guðjónsson.

Málmey SK-1 er smíðuð í Flekkafjord slipp og Mask árið 1987. Í áhöfn eru 25 einstaklingar sem skipta róðrum á milli sín, en fimmtán eru um borð á hverjum tíma. Skipstjórar eru Björn Jónasson, Þórarinn Hlöðversson og Hermann Einarsson. Þorskur og ufsi fer að langmestu leyti til vinnslu á Sauðárkróki en annar afli fer á markað. 

Drangey SK-2 er smíðuð í Cemre Shipyard árið 2017. Í áhöfn eru 25 einstaklingar sem skipta róðrum á milli sín með sama hætti og gert er á Málmey og með jafnmarga um borð hverju sinni. Skipstjórar eru Ágúst Óðinn Ómarsson og Halldór Þorsteinn Gestsson. Mestur hluti þorsk- og ufsaafla fer til vinnslu á Sauðárkróki en annar afli fer á markað.

Sigurborg SH-12 er smíðuð af Nordship árið 2007. Skipið kom inn í rekstur Soffaníasar Cecilssonar haustið 2019 og er gert út frá Grundarfirði. Í áhöfn eru tólf einstaklingar og eru níu um borð hverju sinni. Skipstjóri er Ómar Þorleifsson. Mestur hluti þorsks og ufsa fer til vinnslu hjá Soffaníasi Cecilssyni en eftir atvikum einnig á Sauðárkók. Annar afli er settur á markað.

Farsæll SH-30 er smíðaður af Ching FU Shipbuilding Co Ltd. árið 2009. Skipið kom inn í rekstur FISK Seafood haustið 2019 og er gert út frá Grundarfirði. Eins og á Sigurborgu eru tólf í áhöfn og níu þeirra til sjós hverju sinni. Skipstjóri er Guðmundur Snorrason. Mestur hluti þorsks og ufsa fer til vinnslu hjá Soffaníasi Cecilssyni í Grundarfirði en einnig er aflinn stundum tekinn til vinnslu á Sauðárkóki. Annar afli er settur á markað.

Steinunn SH-167 er dragnótarbátur sem smíðaður var í Stálvík árið 1971. Í áhöfn eru níu einstaklingar sem skipta með sér róðum og er skipið gert út frá Ólafsvík. Skipstjóri er Oddur Brynjarsson og fer allur afli á fiskmarkað. Aflinn af Steinunni kom að fullu til vinnslu hjá félaginu á kvótaáramótunum 2023. Steinunn er því þetta árið einungis að hluta til í sjálfbærniskýrslu samstæðunnar. Starfsfólk Steinunnar er talið með í starfsmannafjölda samstæðunnar og rekstrartekjur félagsins koma fram í ársreikningi og sjálfbærniskýrslu fyrir starfsárið 2022.

Tryggvi Eðvarðs SH-3 er krókabátur smíðaður í Hafnarfirði og Póllandi árið 1999. FISK Seafood leigir skipið og kvóta þess og gerir það út frá Ólafsvík. Í áhöfn eru 8 einstaklingar sem skiptast á um vinnu í  u.þ.b. tveggja vikna löngum róðrartímabilum. Skipstjórar eru Gylfi Scheving Ásbjörnsson og Friðrik Ólafsson. Stærstur hluti þorsks- og ufsaaflans fer til vinnslu hjá Soffaníasi Cecilssyni en annar afli er settur á markað.

Hafdís SK-44 er smíðuð á Ísafirði árið 2010. Skipið var keypt til félagsins í október 2023 og er gert út á dragnótarveiðar. Skipstjóri er Ásbjörn Óttarsson og með honum eru tveir aðrir í áhöfn. Afli skipsins fer ýmist til vinnslu hjá FISK Seafood eða á markað. Skipið var selt í lok árs og verður afhent þegar Gunnar Bjarnason byrjar á veiðum.

Hafdís SK-4, áður Gunnar Bjarnason SH-122, er smíðuð í Dalian Shipyard árið 2001 og verður gerð út á dragnót. Skipið var keypt til félagsins í október 2024 og mun leysa Hafdísi SK-44 af hólmi. Skipstjóri verður Ábjörn Óttarsson og með honum verða 5 aðrir í áhöfn. Afli skipsins fer ýmist til vinnslu hjá FISK Seafood eða á markað.

Veiddur afli

Vinnslan

Kvótaskerðing og aðrar rekstrarlegar áskoranir

Þrátt fyrir kvótaskerðingar undanfarinna ára hefur til þessa tekist að halda fullri starfsemi án þess að leggja skipum eða loka vinnslum. Árið 2024 var þar engin undantekning en þegar þessar línur eru skrifaðar blasir við enn frekari samdráttur í aflamagni til viðbótar við þá verulegu hækkun veiðigjalda sem stjórnvöld áforma. Þegar við bætast stríðsátök og stóryrtar yfirlýsingar þjóðarleiðtoga víða í kringum okkur sem haft geta til lengri tíma áhrif á markaðsaðstæður okkar eru því blikur á lofti svo ekki sé fastar að orði kveðið. 

Og það reynir víðar á aðlögunarhæfni að breytingum í rekstrarumhverfinu. Í ákveðnum tilfellum er um hægfara þróun að ræða en samt gríðarlega mikilvægar áskoranir á borð við þær að fá hæft fólk til starfa og búa þannig um hnútana að starfsmannavelta sé eins lítil og mögulegt er. Aðrar áskoranir mælast í risastökkum sbr. stækkun hafnarinnar á Sauðárkróki sem komin er á samgönguáætlun. Í tengslum við landfyllingu og dýpkun hafnarinnar opnast bæði ný tækifæri í fyrirhugaðri byggingu hátæknifrystihúss og endurnýjun skipaflotans með tilheyrandi þróun orkunotkunar í takti við umhverfismarkmið.

 

 

Þróun á hráefni

Gæðamál

FISK Seafood selur langstærstan hluta afurða sinna á erlendan markað og þar skiptir miklu máli að kröfum um gæði og stöðugleika sé mætt í hvívetna. Heilnæmi afurðanna og rekjanleiki þeirra eru kaupendum hugleikin og stendur Ísland framarlega í þeim efnum. Hjá FISK Seafood er unnið eftir kerfi sem tryggir með óyggjandi og gagnsæjum hætti rekjanleika afurða frá veiðum til kaupenda. Hefur félagið hlotið tvennskonar vottun, annars vegar MSC og hins vegar IRF, á áreiðanleika þeirra upplýsinga. 

Allar starfsstöðvar félagsins starfa samkvæmt GÁMES hættugreiningu (Greining Áhættuþátta og Mikilvægra EftirlitsStaða), sem á ensku er skammstafað HACCP. Matvælastofnun (MAST) fer með eftirlit á öllum starfsstöðvum FISK Seafood og heldur félagið á nokkrum leyfisnúmerum ýmist til framleiðslu eða geymslu á afurðum. FISK Seafood hefur starfað samkvæmt International Food standard (IFS) á Sauðárkróki síðan árið 2012 og fór langþráð úttekt og vottun loksins fram á haustmánuðum eftir að COVID-19 lauk. 

• MSC (Marine Stewardship Council) – gild vottun.
• IRF (Iceland Responsible Fisheries) – gild vottun.
• IFS (International Food Standard)  – gild vottun.

Markaðsmál

FISK Seafood á 11,8% hluti í Iceland Seafood International og er langstærstur hluti afurða félagsins seldur í gegnum Iceland Seafood og dótturfélag þess, Iceland Seafood Iberica. Stærstu viðskiptalönd FISK Seafood fyrir léttsaltaðar og saltaðar afurðir voru Spánn, Ítalía og Grikkland. Sjófrystar afurðir af Arnari HU-1 voru seldar til Bretlands, Póllands og Bandaríkjanna. Afurðir félagsins rötuðu þó einnig á fleiri markaði, þá sérstaklega í Mið- og Norður Evrópu. Þurrkaðar afurðir voru helst seldar til Nígeríu. Allar afurðir félagsins sem fóru í útflutning voru fluttar sjóleiðina til markaðslandanna.

Félagið hefur útflutningsleyfi til ýmissa sérleyfismarkaða utan Evrópu:

• Landvinnsla Sauðárkróki (A404) – Brasilía, Kína og Evrasísusambandið.
• Arnar HU-1 (A365) –  Kína, Suður-Kórea, Evrasíusambandið og Víetnam.

 

Starfsemi FISK Seafood er háð nokkrum utanaðkomandi þáttum sem félagið getur lítil sem engin áhrif haft á. Meðal annars er hún háð menningu, neyslu og efnahagsástandi á helstu markaðssvæðum og hún er einnig háð kvótasetningu, skattlagningu og lagaramma hvers tíma utan um sjávarútveg á Íslandi. Styrjaldir höfðu ekki bein áhrif á sölu afurða okkar á árinu enda stríðandi fylkingar utan þeirra þjóðlanda sem FISK Seafood á í viðskiptum við.

Fjárfestingar

Á meðal fjárfestinga ársins voru kaup á dragnótarbátnum Gunnari Bjarnasyni SH-122. Keyptur var hlutur í Stiku Solution sem vinnur að gerð samþættrar lausnar sem auðveldar fyrirtækjum yfirsýn í rekstri, styður við græna fjármögnun og gerir þeim kleift að mæta lagalegum kröfum um sjálfbærnitengda upplýsingagjöf. Einnig var fjárfest í útgerðarfélaginu Lundhöfða og keyptar voru aflaheimildir fyrir tæplega 465 milljónir króna.

Nýsköpun

FISK Seafood er virkur þátttakandi í verkefnum tengdum vísindarannsóknum og nýsköpun í sjávarútvegi sem nýtast bæði nærsamfélaginu og alþjóðasamfélaginu. Á árinu keypti félagið hlut í Stiku umhverfislausnum ehf.  til stuðnings við nýsköpun sem auðveldar m.a. fyrirtækjum yfirsýn í rekstri, styður við græna fjármögnun og geriri þeim kleift að mæta lagalegum kröfum um sjálfbærnitengda upplýsingagjöf. FISK Seafood leggur sitt af mörkum í samstarfsverkefnum SFS (Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi) og tekur m.a. þátt í starfi vinnuhóps samtakanna sem leitar leiða til að draga úr kolefnislosun sjávarútvegsins. 

Höfnin

Engum dylst að höfnin á Sauðárkróki er barn síns tíma og stendur nú þegar samkeppnishæfni FISK Seafood, og raunar fleiri atvinnugreinum í Skagafirði, fyrir þrifum. Bæði flutningaskip og skemmtiferðaskip hafa stækkað og þau nýjustu geta fæst athafnað sig í höfninni. Sama gildir um fyrirhugaða endurnýjun FISK Seafood í fiskveiðiflota sínum. Orkuskiptin og aðrir umhverfisþættir kalla af ýmsum ástæðum á stærri fiskiskip. Ein þeirra er sú einfalda staðreynd að vistvænt eldsneyti tekur þrefalt meira pláss um borð heldur en olían. Þess vegna verða skipin að stækka. Án þess að nútímavæða innviðina, þ.e. að dýpka og stækka höfnina, mun flotinn úreldast og glata samkeppnishæfni sinni. 
 

Framkvæmdir hófust við Efri garð við höfnina á Sauðárkróki þar sem nýtt stálþil var sett niður og nýr kantur steyptur. Í lok árs var svo boðið út áframhaldandi vinna við að setja niður lagnir og steypa þekju. Fyrir liggur skuldbindandi ákvörðun stjórnvalda um þátttöku í stækkunarverkefninu á næstu misserum en endanlegar tímasetningar og stærðir áfanga í þeim efnum liggja ekki fyrir þegar þetta er skrifað.

Samfélagsspor

Samfélagsspor samstæðunnar gefur heildstæða mynd af öllum opinberum gjöldum og sköttum sem greiddir eru til hins opinbera vegna starfsemi félagsins. Samstæðan greiddi 2.092 milljón króna í skatta og gjöld á árinu 2024. Einnig innheimti samstæðan 1.245  milljónir kr. á árinu af starfsfólki fyrir ríkissjóð. Samfélagsspor starfseminnar árið 2024 er því alls 3.346 milljónir króna.

Flokkunarreglugerð ESB

Flokkunarreglugerð Evrópusambandsins (EU Taxonomy) tók gildi á Íslandi þann 1. júní 2023.

Markmið reglugerðarinnar er að koma á samræmdu flokkunarkerfi sem skilgreinir hvaða atvinnustarfsemi telst umhverfislega sjálfbær. Reglugerðinni er jafnframt ætlað að stuðla að gagnsæi í upplýsingagjöf um sjálfbærni og beina fjármagni að starfsemi sem styður við græna umbreytingu hagkerfisins.

Til þess að starfsemi teljist umhverfislega sjálfbær samkvæmt reglugerð (ESB) 2020/852 þarf hún að uppfylla fjögur meginskilyrði:

1. Starfsemin þarf að stuðla verulega að einu eða fleirum af umhverfismarkmiðum sem sett eru fram í 9. gr. reglugerðarinnar.
2. Hún má ekki valda umtalsverðu tjóni á öðrum umhverfismarkmiðum.
3. Hún þarf að uppfylla lágmarksverndarráðstafanir samkvæmt 18. gr.
4. Hún þarf að uppfylla tæknileg matsviðmið samkvæmt 3. gr.

Tæknileg matsviðmið vegna verulegs framlags til að draga úr loftslagsbreytingum og aðlaga starfsemi að loftslagsáhrifum hafa verið innleidd í íslenskan rétt með framseldri reglugerð (ESB) 2021/2139. Tæknileg matsviðmið vegna hinna fjögurra umhverfismarkmiða hafa verið skilgreind í framseldri reglugerð (ESB) 2023/2486, sem öðlaðist gildi hér á landi þann 1. janúar 2025. FISK Seafood hefur farið yfir þessi matsviðmið og borið þau saman við starfsemi sína og dótturfélaga. Meginstarfsemi FISK Seafood hefur enn ekki verið sérstaklega skilgreind í framseldum reglugerðum flokkunarreglugerðarinnar.

6.5. Flutningur með mótorhjólum, fólksbifreiðum og léttum atvinnuökutækjum

Á árinu voru keypt nokkur ökutæki í fyrirtækjum samstæðunnar og jafnframt sinnt viðhaldi á eldri tækjum. Í sumum tilfellum var einnig gripið til leigu ökutækja. Starfsemin telst ekki umhverfislega sjálfbær þar sem meirihluti ökutækja uppfyllir ekki þau tæknilegu matsviðmið sem sett eru fram fyrir umrædda atvinnustarfsemi.

7.2. Endurbygging bygginga sem fyrir eru, 7.7. kaup og eignarhald á byggingum

Á árinu var tekin ákvörðun um að fara í endurbætur á sameiginlegu húsnæði FISK og KS að Eyrarvegi 18-20. Þar var Marteinsklefinn rifinn til grunna og unnið er að uppbyggingu nýs frystiklefa.

7.4. Uppsetning, viðhald og viðgerðir á hleðslustöðvum fyrir rafknúin ökutæki í byggingum (og bílastæðum sem eru tengd byggingum)

Á árinu setti FISK Seafood upp 3 hleðslustöðvar fyrir utan skrifstofubygginguna að Háeyri 1, þetta eru hleðslustöðvar til að hlaða rafmagns og tengitvinnbíla.

8.2. Gagnadrifnar lausnir til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda

FISK Seafood fjárfesti á árinu í hugbúnaðarfyrirtækinu Stika Solutions ehf., sem þróar samþætta stafræna lausn til að styðja fyrirtæki við að fylgjast með sjálfbærni í rekstri. Lausnin miðar m.a. að því að veita yfirsýn yfir losun gróðurhúsalofttegunda og að aðstoða fyrirtæki við að uppfylla lagalegar kröfur um sjálfbærnitengda upplýsingagjöf. Ekki liggja fyrir næg gögn eða staðfest mælanleg áhrif á losun sem sýna fram á að tæknileg matsviðmið séu uppfyllt. Starfsemin telst því ekki umhverfislega sjálfbær og er skráð í A.2.

Lykilárangursmælikvarðar samkvæmt flokkunarreglugerð ESB

Lykilárangursmælikvarðar samkvæmt flokkunarkerfi Evrópusambandsins (EU Taxonomy) eru birtir í þremur aðskildum töflum á bls. XX–XX, þar sem fram kemur hlutfall veltu, fjárfestingaútgjalda og rekstrargjalda sem tengjast atvinnustarfsemi sem flokkunarkerfið nær yfir, eins og það er skilgreint í reglugerð (ESB) 2021/2178.

Ársreikningur samstæðunnar er gerður í samræmi við lög um ársreikninga nr. 3/2006 eins og fram kemur í skýringu x í ársreikningi. Útreikningar á lykilárangursmælikvörðum eru settir fram á samstæðugrundvelli þar sem innbyrðis viðskipti milli félaga í samstæðunni eru undanskilin til að forðast tvítalningu.

Eins og áður hefur komið fram hefur meginstarfsemi FISK Seafood ekki enn verið sérstaklega skilgreind í flokkunarkerfinu og nær það því eingöngu til hluta af starfsemi samstæðunnar.

Velta

Heildarvelta samstæðunnar samanstendur af sölu á vörum til aðila utan samstæðunnar.  Á árinu 2024 var engin starfsemi flokkuð sem umhverfislega sjálfbær.

Fjárfestingaútgjöld (e. CapEx)

Fjárfestingaútgjöld ná til viðbótar við efnislegar og óefnislegar eignir á rekstrarárinu, fyrir afskriftir, niðurgreiðslur og endurmat, en að undanskildum breytingum á gangvirði. 

Rekstrargjöld (e. OpEx)

Flokkunarreglugerðin skilgreinir rekstrargjöld með þrengri hætti en almennt gildir í reikningshaldi.  Á meðal þeirra eru kostnaður vegna rannsókna og þróunar, skammtímaleigu og beinna útgjalda vegna rekstrarfjármuna sem tryggja áframhaldandi skilvirkni í starfsemi (t.d. viðhald, viðgerðir og endurnýjun bygginga).

Lágmarksverndarráðstafanir

Lágmarksverndarráðstafanir eru verkferlar sem fyrirtæki þurfa að innleiða og viðhafa í starfsemi sinni til að tryggja samræmi við alþjóðleg viðmið um mannréttindi og siðferðilega stjórnarhætti. Þessar ráðstafanir miða að því að tryggja að fyrirtækið starfi í samræmi við:

• Leiðbeinandi reglur Efnahags- og framfarastofnunarinnar (OECD) fyrir fjölþjóðafyrirtæki.
• Leiðbeinandi meginreglur Sameinuðu þjóðanna um viðskipti og mannréttindi (UNGP).
• Átta grundvallarsamþykktir Alþjóðavinnumálastofnunarinnar (ILO) um vinnuréttindi.
• Mannréttindayfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna.

 

Markmið ákvæðisins er að tryggja að lágmarkskröfum um góða stjórnarhætti sé fylgt og að starfsemin brjóti ekki gegn félagslegum og siðferðilegum grundvallarviðmiðum.

Helstu áhersluþættir lágmarksverndarráðstafana snúa að:

1. Mannréttindum.
2. Spillingu og mútum.
3. Skattamálum.
4. Samkeppnismálum.

 

FISK Seafood er meðvitað um að þörf er á frekari vinnu við að formfesta og innleiða viðmið, verklag og ferla sem tryggja samræmi við þessi atriði, sérstaklega á sviði mannréttinda, spillingarvarna og mútuforvarna. Grunnur hefur verið lagður að þessum þáttum í gegnum stefnumótun félagsins, þar sem áhersla er lögð á jöfn mannréttindi, öryggi og heilbrigði starfsmanna. Félagið hefur mótað og gefið út stefnur sem styðja við þessi markmið og starfar samkvæmt þeim í daglegu starfi. Jafnframt er stefna félagsins að vinna gegn spillingu í hvaða formi sem hún er. Í engum tilfellum eru boðnar eða þegnar mútur, hvorki hjá félaginu, fulltrúum þess né milliliðum. Félagið hefur ekki gerst brotlegt við lög eða reglur á sviði mannréttinda, skatta, samkeppnismála eða spillingar- og mútumála.

Frekari upplýsingar um meginatriði lágmarksverndarráðstöfunarinnar er að finna í köflum hér á undan um samfélag og stjórnarhætti, spillingu og mútur.

Heimsmarkmiðin

Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun voru samþykkt af fulltrúum aðildarríkja Sameinuðu þjóðanna árið 2015. Markmiðin eru samþætt og órjúfanleg og mynda jafnvægi milli þriggja stoða sjálfbærrar þróunar; hinna efnahagslegu, félagslegu og umhverfislegu. Mikilvægt er að ríki horfi til markmiðanna á heildstæðan hátt, því þau eru margþætt og krefjast skipulagðrar vinnu af hálfu stjórnvalda en einnig þátttöku og samstarfs ólíkra hagsmunaaðila. 

Á undanförnum árum hefur FISK Seafood þróað stefnu félagsins í ýmsum málum. Sú markmiðasetning, ásamt vottunum sem félagið hefur, styður við mörg af heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. FISK Seafood tók einnig þátt í mótun samfélagssáttmála Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi og skuldbatt sig um leið til þess að uppfylla hann. Heimsmarkmiðin sem félagið tengir sig sérstaklega við eru eftirgreind:

„Sem betur fer eru þó ekki eingöngu óveðursský á himni heldur líka kærkomnir sólargeislar. Þar hef ég tilkomu gervigreindarinnar einkum í huga.